O technologii na głos – Odcinek 105: Cyfrowy Paszport Produktu
💡 Cyfrowy Paszport Produktu to nowe narzędzie, które już za dwa lata zacznie obowiązywać w Unii Europejskiej – początkowo dla baterii. Będzie zawierał kluczowe informacje o składzie produktu, miejscu i warunkach jego wytworzenia oraz wpływie na środowisko.
💡Jakie produkty będą miały swoje paszporty? W jakiej formie CPP będzie dostępny? I co jego wdrożenie oznacza dla producentów oraz konsumentów? O tych i innych kwestiach Małgorzata Lamperska rozmawia z dr Martą Szymborską oraz Magdaleną Fertsch-Ślęk z Fundacji GS1 Polska.
- Zobacz odcinek na YouTube
- Posłuchaj podcastu na Spotify i Apple Podcasts
Cyfrowy Paszport Produktu (DPP): wszystko, co musisz wiedzieć
Choć podróżowanie po Unii Europejskiej przyzwyczaiło nas do braku paszportów, temat ten powraca w nowej formie – jako Cyfrowy Paszport Produktu (DPP). To inicjatywa Unii Europejskiej, która ma na celu zwiększenie transparentności i wspieranie zrównoważonego rozwoju. Czym dokładnie jest DPP i jak wpłynie na producentów, konsumentów i cały rynek?
Co to jest cyfrowy paszport produktu (DPP)?
Cyfrowy Paszport Produktu to ustandaryzowany zbiór informacji o konkretnym produkcie, dostępny elektronicznie za pośrednictwem nośnika danych (np. kodu QR). Ideę tę wprowadza europejskie rozporządzenie ESPR (Ecodesign for Sustainable Products Regulation), zatwierdzone w 2023 roku.
DPP ma zawierać szeroki zakres danych, obejmujący:
- Identyfikatory: unikalne kody identyfikujące produkt, podmiot prawny (producenta, importera), a nawet konkretne lokalizacje (np. zakład produkcyjny).
- Informacje o materiałach i komponentach użytych do produkcji.
- Dane dotyczące pochodzenia produktu i całego cyklu życia.
- Informacje o śladzie węglowym, zużyciu zasobów i wpływie na środowisko.
- Dane dotyczące warunków pracy i praw pracowniczych w całym łańcuchu wartości.
- Instrukcje dotyczące naprawy, demontażu i recyklingu produktu, wspierające gospodarkę obiegu zamkniętego.
- Potwierdzenia zgodności z normami czy posiadania certyfikatów (np. dla certyfikowanej bawełny).
Dlaczego UE wprowadza DPP?
Głównym celem wprowadzenia DPP jest zwiększenie transparentności i umożliwienie bardziej świadomych wyborów. Unia Europejska chce wiedzieć – i chce, by wiedzieli to konsumenci oraz firmy – jaki jest rzeczywisty wpływ produktów wprowadzanych na rynek europejski. Dotyczy to zarówno aspektów środowiskowych (emisje CO2, zużycie zasobów), jak i społecznych (warunki pracy, prawa człowieka w globalnych łańcuchach dostaw).
- Wspieranie Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ): DPP ma ułatwić recykling, naprawę i ponowne wykorzystanie produktów dzięki dostępowi do szczegółowych informacji o ich składzie i budowie.
- Firmy będą bardziej odpowiedzialne za cały swój łańcuch wartości, w tym za działania dostawców w krajach trzecich.
- Dostęp do rzetelnych danych ma umożliwić konsumentom podejmowanie świadomych decyzji zakupowych, zgodnych z ich wartościami.
- Wymóg posiadania DPP będzie dotyczył wszystkich produktów wprowadzanych na rynek UE, niezależnie od miejsca ich produkcji (np. w Chinach), co ma wyrównać standardy.
Jak będzie wyglądał i działał Cyfrowy Paszport Produktu?
Nośnik danych
Informacje z DPP będą dostępne po zeskanowaniu specjalnego nośnika danych umieszczonego na produkcie, jego opakowaniu lub w dokumentacji. Prawdopodobnie będą to kody dwuwymiarowe (jak QR), które mogą pomieścić więcej informacji niż tradycyjne kody kreskowe. Rozważane są też inne technologie, jak tagi RFID, choć ich wdrożenie może być wyzwaniem, zwłaszcza dla MŚP.
Dostęp do danych
Dostęp do informacji w DPP będzie regulowany. Konsumenci otrzymają dane istotne dla nich (np. dotyczące wpływu na środowisko, składu, instrukcji użytkowania czy recyklingu), ale informacje stanowiące know-how firmy (np. dokładne miejsce produkcji) będą dostępne tylko dla wybranych podmiotów, np. organów nadzoru.
Standaryzacja
Kluczową rolę odgrywa standaryzacja danych. Wykorzystanie istniejących, globalnych standardów, takich jak te opracowane przez GS1 (organizację odpowiedzialną m.in. za kody kreskowe), ma znacznie obniżyć koszty wdrożenia DPP w porównaniu do sytuacji, gdyby każda firma tworzyła własny system.
Które produkty obejmą paszporty?
DPP będzie wprowadzany stopniowo, priorytetowo dla grup produktów, które mają największy wpływ na środowisko lub zużywają cenne zasoby. W pierwszej kolejności paszportami objęte zostaną:
- Baterie (zwłaszcza przemysłowe i do pojazdów elektrycznych)
- Tekstylia i obuwie
- Elektronika i ICT
- Tworzywa sztuczne
- Meble
- Stal, aluminium, cement
- Opony
- Detergenty
- Farby i smary
- Chemikalia
- Produkty związane z budownictwem
- Zabawki
Z obowiązku posiadania DPP wyłączone będą na razie m.in. żywność, pasze, farmaceutyki czy produkty związane z obronnością, gdyż podlegają one innym regulacjom. Jednak rynek sam może wymuszać podobne rozwiązania także w tych branżach, co pokazują pilotaże DPP np. dla ziemniaków czy wołowiny w Polsce.
Harmonogram wdrożenia DPP
Proces legislacyjny wciąż trwa, a kluczowe będą tzw. akty wykonawcze dla poszczególnych grup produktowych, które szczegółowo określą wymagane dane i terminy.
Pierwsze akty wykonawcze (m.in. dla baterii) spodziewane są w 2025 roku. Obowiązek posiadania DPP dla baterii ma wejść w życie w lutym 2027 roku.
Kolejne grupy produktów, jak tekstylia, będą obejmowane paszportami w następnych latach. Firmy będą miały 18 miesięcy na dostosowanie się od momentu publikacji danego aktu wykonawczego.
Cyfrowy Paszport Produktu to przełomowa inicjatywa, która zmieni sposób, w jaki postrzegamy i konsumujemy produkty. Choć wdrażanie DPP będzie procesem wymagającym i kosztownym, niesie ze sobą potencjał transformacji w kierunku bardziej transparentnej, odpowiedzialnej i zrównoważonej gospodarki. Kluczowe będzie teraz budowanie świadomości, edukacja (zarówno firm, jak i konsumentów) oraz wykorzystanie standardów i pilotaży, aby jak najlepiej przygotować się na nadchodzące zmiany.
Sprawdź naszą ofertę z zakresu logistyki
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ
11 marca 2025
O technologii na głos – Odcinek 103: Logistyka farmacji, czyli bezpieczny transport leków | Cykl „Obok logistyki”
20 lutego 2025
O technologii na głos – Odcinek 102: Cykl życia produktu
6 lutego 2025
O technologii na głos – Odcinek 101: Czy po Poznaniu będzie jeździć autonomiczny tramwaj?
23 stycznia 2025
O technologii na głos – Odcinek 100: Higiena cyfrowa
WSZYSTKIE PODCASTY